I tida før jul gjaldt det å passe seg for vonde makter som var på ferde. Oskoreia/Åsgårdsreia er eit velkjent folketruelement i store deler av landet. Det var ein flokk daudingar, tusser, troll og underjordiske som reid rundt på svarte hester i tida før jul. Lussiferda/Lussireia var ei liknande farleg ferd knytta til den mørkaste natta i året etter den gamle tidsrekninga 13.desember. Lussi straffa dersom ikke alt arbeid var gjort til rett tid. Denne mørke Lussi har ikkje nokon samanhang med den lyse Lucia som seinare har kome inn som eit element i tida før jul. Feiringa av St.Lucia har kome hit til oss frå Sverige.

Luciadagen er til minne om Sankta Lucia, fødd om lag år 236 på Sicilia i Italia. Ho var drepen der for trua si skuld, sannsynlegvis i år 204. Alt rundt år 400 byrja ein å æra henne som helgen, ved å halde fest denne dagen. I eldre norsk bondetradisjon vart dagen kalla Lussidagen, Lussinott, Lussimess eller Lussi langnatt. Lussinatta blir i tradisjonen rekna for å vera den lengste i året, og det tyder på at 13.desember ein gong har vore solsnu.
Ein kjenner til Lucia-markeringer frå 1940-50-talet, ved at dei baka Lucia-kringle og song Lucia-songen. Men det er særleg dei siste tiåra at dette har vorte vanleg over alt.
Denne oppskrifta er henta frå boka «Alle tider fjordamat», skrevet av Kari Støfringsdal og Åse Kongsvik, og utgitt av Sogn og Fjordane Bygdekvinnelag på Selja Forlag.